Kiểm toán và tuân thủ thuế: Tối ưu hóa hoạt động thuế

Kiểm toán và tuân thủ thuế không chỉ giúp doanh nghiệp đáp ứng đúng luật mà còn là công cụ chiến lược để tối ưu chi phí và phòng ngừa rủi ro pháp lý. Bạn có biết năm 2025 có nhiều thay đổi trong quy định thuế? Làm sao để doanh nghiệp luôn chủ động? Đọc ngay để tìm lời giải!

I. Tầm quan trọng chiến lược của kiểm toán và tuân thủ thuế trong bối cảnh 2025

Năm 2025 đánh dấu một giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ trong hoạt động quản lý thuế tại Việt Nam. Cơ quan thuế đang tăng cường giám sát chéo và ứng dụng công nghệ hiện đại như AI, Big Data vào hệ thống quản lý thuế. Điều này tạo ra áp lực lớn lên doanh nghiệp trong việc thực thi tuân thủ chính sách thuế một cách chính xác và kịp thời.

Trong bối cảnh này, kiểm toán và tuân thủ thuế không còn là một thủ tục mang tính hình thức hay đối phó. Đây là một phần thiết yếu trong chiến lược quản trị rủi ro và tối ưu tài chính của doanh nghiệp. Bất kỳ sự lơ là nào trong việc thực hiện nghĩa vụ thuế doanh nghiệp đều có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng như: bị truy thu, xử phạt hành chính, mất uy tín, thậm chí là rủi ro pháp lý dài hạn.

Bài viết này sẽ đóng vai trò như một kim chỉ nam toàn diện cho doanh nghiệp. Bạn sẽ hiểu rõ bản chất của kiểm toán và tuân thủ thuế, nắm được những thay đổi quan trọng trong pháp luật thuế Việt Nam, và đặc biệt là biết cách xây dựng một hệ thống tuân thủ vững chắc – hiệu quả – cập nhật. Hãy bắt đầu!

Xem thêm: Kiểm toán thuế TNDN: Quy trình, lưu ý & cách thực hiện

II. Phân biệt rõ ràng: Tuân thủ thuế và Kiểm toán thuế

1. Tuân thủ thuế – Nền tảng của sự bền vững

Tuân thủ thuế là quá trình chủ động và liên tục nhằm đảm bảo mọi hoạt động của doanh nghiệp đều đáp ứng đầy đủ nghĩa vụ thuế doanh nghiệp theo quy định của pháp luật thuế Việt Nam.

Hoạt động tuân thủ thuế bao gồm:

• Kê khai thuế đúng thời hạn, đúng biểu mẫu quy định

• Nộp đủ các khoản thuế theo nghĩa vụ phát sinh

• Lưu trữ hóa đơn, chứng từ, sổ sách kế toán hợp lệ

• Thường xuyên cập nhật chính sách thuế mới để điều chỉnh kịp thời

Tuân thủ chính sách thuế tốt giúp doanh nghiệp duy trì sự ổn định và bền vững, đồng thời giảm thiểu nguy cơ bị xử phạt trong quá trình kiểm tra.

2. Kiểm toán thuế – Công cụ khám sức khỏe tài chính

Kiểm toán thuế là hoạt động kiểm tra, đối chiếu và rà soát lại toàn bộ hồ sơ thuế, sổ sách kế toán của doanh nghiệp nhằm phát hiện sai sót, gian lận hoặc rủi ro tiềm ẩn.

Có hai hình thức kiểm toán thuế phổ biến:

• Kiểm toán thuế nội bộ: Do doanh nghiệp tự thực hiện hoặc thuê đơn vị kiểm toán độc lập, giúp rà soát sớm các vấn đề.

• Kiểm toán do cơ quan thuế thực hiện: Thường diễn ra định kỳ hoặc khi có dấu hiệu nghi ngờ, đột xuất.

Kiểm toán thuế giúp doanh nghiệp có cái nhìn toàn diện về hiệu quả thực thi chính sách thuế, từ đó chủ động xử lý các sai sót trước khi bị cơ quan chức năng phát hiện.

3. Mối quan hệ tương hỗ giữa tuân thủ và kiểm toán

Tuân thủ thuế và kiểm toán thuế không tách biệt mà tương hỗ chặt chẽ.

Một hệ thống giám sát tuân thủ thuế hiệu quả sẽ:

• Giúp quá trình kiểm toán thuế nội bộ diễn ra nhanh gọn

• Giảm nguy cơ truy thu thuế, phạt chậm nộp hoặc xử phạt hành chính

• Tạo nền tảng minh bạch, giúp doanh nghiệp dễ dàng làm việc với cơ quan thuế

Do đó, tuân thủ tốt là tiền đề để kiểm toán nhẹ nhàng và tránh được các rủi ro pháp lý không đáng có.

Xem thêm dịch vụ kế toán nội bộ 

III. Những thay đổi trong pháp luật thuế Việt Nam năm 2025 doanh nghiệp phải biết

1. Siết chặt quản lý hóa đơn điện tử và các giao dịch liên kết

Năm 2025, pháp luật thuế Việt Nam dự kiến áp dụng công nghệ AI để giám sát chuỗi hóa đơn, phát hiện dấu hiệu gian lận nhanh chóng hơn. Các doanh nghiệp cần đặc biệt lưu ý:

• Hóa đơn điện tử phải được khởi tạo đúng định dạng và gửi đúng thời gian

• Giao dịch liên kết bắt buộc có hồ sơ xác định giá chuyển nhượng rõ ràng

• Tất cả giao dịch liên kết vượt ngưỡng đều phải kê khai theo Thông tư 45/2021/TT-BTC và Nghị định 132/2020/NĐ-CP

Việc chống gian lận thuế trong giao dịch liên kết sẽ là một trong những trọng tâm kiểm tra của cơ quan thuế.

2. Thay đổi về thuế suất và các chính sách ưu đãi đầu tư

Một số thay đổi đáng chú ý trong luật thuế hiện hành dự kiến áp dụng năm 2025 bao gồm:

• Điều chỉnh thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) theo ngành nghề

• Rút ngắn thời gian hưởng ưu đãi với các ngành nghề không còn thuộc danh mục ưu tiên

• Tăng cường điều kiện chứng minh chi phí hợp lý hợp lệ để được hưởng ưu đãi

Ví dụ: Doanh nghiệp trong lĩnh vực phần mềm có thể bị ảnh hưởng nếu hết thời gian miễn thuế hoặc không còn nằm trong nhóm được khuyến khích đầu tư.

3. Lưu ý đặc biệt trong kiểm toán và tuân thủ thuế cho doanh nghiệp FDI

Đối với doanh nghiệp FDI, những điểm sau cần được đặc biệt chú ý trong kiểm toán và tuân thủ thuế:

• Chống chuyển giá: Phải minh bạch trong định giá nội bộ và cung cấp hồ sơ giao dịch liên kết rõ ràng

• Tuân thủ quản lý ngoại hối: Mọi giao dịch thanh toán xuyên biên giới phải có chứng từ hợp pháp

• Hiệp định tránh đánh thuế hai lần: Phải áp dụng đúng theo hướng dẫn từ cơ quan thuế, tránh kê khai trùng lặp

Theo báo cáo phân tích của PwC Việt Nam, những doanh nghiệp FDI có hệ thống kế toán chuẩn hóa và bộ phận thuế chuyên trách sẽ có lợi thế lớn trong việc thích ứng với các thay đổi chính sách.

Xem chi tiết các dịch vụ kế toán và kiểm toán của IFA tại đây!

IV. Xây dựng quy trình kiểm soát rủi ro và tuân thủ thuế hiệu quả từ A–Z

Một quy trình kiểm soát rủi ro và tuân thủ thuế hiệu quả là yếu tố sống còn giúp doanh nghiệp đảm bảo nghĩa vụ thuế doanh nghiệp, tránh bị truy thu, phạt và gián đoạn hoạt động tài chính. Dưới đây là 4 bước quan trọng doanh nghiệp cần triển khai.

1. Đánh giá rủi ro

Bước đầu tiên là xác định các khu vực có rủi ro thuế cao nhất trong hoạt động doanh nghiệp. Một số lĩnh vực cần đặc biệt chú ý:

• Chi phí lương và phúc lợi nhân viên

• Chi phí marketing, quảng cáo, khuyến mãi

• Giao dịch với bên liên kết

• Quản lý hàng tồn kho và khấu hao tài sản

Việc nhận diện đúng điểm rủi ro là cơ sở để xây dựng hệ thống kiểm soát phù hợp.

2. Thiết lập hệ thống kiểm soát nội bộ về thuế

Doanh nghiệp cần xây dựng hệ thống tuân thủ thuế rõ ràng, đảm bảo sự phối hợp liên phòng ban. Trong đó:

• Quy chế nội bộ cần quy định cụ thể trách nhiệm từng vị trí

• Phân công minh bạch các nhiệm vụ liên quan đến kiểm soát thuế

Ví dụ:

• Ai chịu trách nhiệm kiểm tra tính hợp lệ của hóa đơn đầu vào?

• Ai rà soát điều khoản thuế trong hợp đồng trước khi ký?

Đây là yếu tố cốt lõi để kiểm soát nội bộ thuế hoạt động hiệu quả.

3. Thực hiện rà soát và kiểm tra thuế định kỳ

Doanh nghiệp nên triển khai hoạt động kiểm toán thuế nội bộ theo quý hoặc nửa năm, không chờ đến khi cơ quan thuế kiểm tra. Việc này giúp:

• Tự phát hiện sai sót, tránh truy thu, phạt hành chính

• Tăng khả năng phản biện khi làm việc với cơ quan thuế

Thực hiện kiểm tra định kỳ là cách tự chữa bệnh hiệu quả, giúp hệ thống sẵn sàng mọi lúc.

4. Cập nhật và đào tạo định kỳ

Chính sách thuế thay đổi thường xuyên. Do đó, việc cập nhật kịp thời và đào tạo liên tục là bắt buộc để hệ thống tuân thủ không bị lạc hậu.

Doanh nghiệp cần:

• Tổ chức các buổi cập nhật văn bản pháp luật, thông tư mới

• Đào tạo chuyên sâu cho bộ phận kế toán, tài chính

• Phổ biến những điểm trọng yếu đến các phòng ban liên quan như nhân sự, kinh doanh

Việc đào tạo liên tục giúp giảm thiểu rủi ro phát sinh từ sai sót vận hành nội bộ, đồng thời nâng cao nhận thức về nghĩa vụ thuế doanh nghiệp.

Xem chi tiết các dịch vụ kế toán và kiểm toán của IFA tại đây!

V. Giải đáp các câu hỏi nóng về tuân thủ thuế

1. Làm sao để doanh nghiệp tuân thủ thuế đúng luật?

Để tuân thủ thuế đúng luật, doanh nghiệp cần đảm bảo đồng bộ 5 yếu tố quan trọng sau:

• Cập nhật kiến thức: Theo dõi thường xuyên các thay đổi trong luật thuế hiện hành từ Tổng cục Thuế, Bộ Tài chính.

• Hệ thống sổ sách rõ ràng: Lưu trữ hóa đơn, chứng từ, sổ kế toán theo đúng chuẩn.

• Kê khai trung thực, đúng hạn: Nộp tờ khai thuế và tiền thuế theo quy định.

• Xây dựng quy trình kiểm soát nội bộ: Phân công, giám sát, kiểm tra chéo hồ sơ thuế.

• Tham vấn chuyên gia: Liên hệ công ty kiểm toán uy tín khi gặp tình huống phức tạp.

Doanh nghiệp càng chủ động thì rủi ro thuế càng được giảm thiểu hiệu quả.

2. Kiểm toán thuế có giúp giảm rủi ro pháp lý ra sao?

Kiểm toán thuế là phương pháp chủ động phát hiện và khắc phục sai sót trong hệ thống kế toán – thuế của doanh nghiệp. Hoạt động này:

• Rà soát hóa đơn, chi phí không hợp lệ, giao dịch có rủi ro

• Đánh giá mức độ tuân thủ với pháp luật thuế Việt Nam

• Tư vấn điều chỉnh sớm trước khi bị cơ quan thuế kiểm tra

Nhờ đó, doanh nghiệp tránh được truy thu thuế, phạt chậm nộp và mất uy tín. Đây chính là công cụ giảm thiểu rủi ro pháp lý toàn diện và bảo vệ dòng tiền doanh nghiệp.

Liên hệ ngay với chúng tôi để được tư vấn chi tiết về dịch vụ kế toán trọn gói và nhận báo giá tốt nhất!

VI. Tối ưu hóa thành công 500 triệu đồng tiền thuế cho doanh nghiệp ngành Logistics

1. Bối cảnh và thách thức

Khách hàng của IFA là một doanh nghiệp vừa và nhỏ trong lĩnh vực logistics, hoạt động tại TP.HCM. Trong quá trình chuẩn bị quyết toán thuế năm tài chính 2024, doanh nghiệp phát hiện có nhiều khoản chi phí thuê ngoài và hoa hồng môi giới chưa có đủ chứng từ hợp lệ. Nguy cơ bị truy thu thuế TNDN và phạt chậm nộp lên đến hàng trăm triệu đồng.

Đội ngũ kế toán nội bộ chưa có kinh nghiệm xử lý các nghiệp vụ phức tạp liên quan đến chi phí vận tải và thuê ngoài. Điều này khiến doanh nghiệp lúng túng trong việc giải trình với cơ quan thuế và chưa có giải pháp rõ ràng để bảo vệ quyền lợi.

2. Giải pháp và hành động của IFA

IFA đã triển khai dịch vụ tư vấn thuế doanh nghiệp trọn gói trong vòng 15 ngày với các bước sau:

• Rà soát toàn bộ hồ sơ kế toán, chứng từ liên quan đến chi phí đội xe thuê ngoài và chi phí hoa hồng

• Tư vấn chuẩn hóa lại hợp đồng dịch vụ, bổ sung các điều khoản về thuế GTGT, thời gian thanh toán, phương thức chuyển khoản

• Hướng dẫn lập hồ sơ chứng minh tính hợp lệ của các khoản chi, bao gồm bảng kê, bảng lương, phiếu giao việc

• Đại diện doanh nghiệp làm việc trực tiếp với cơ quan thuế, giải trình chi tiết các nội dung vướng mắc

Quy trình làm việc minh bạch, tuân thủ đúng quy định pháp luật thuế Việt Nam, đặc biệt là theo Thông tư 78/2021/TT-BTC và các hướng dẫn hiện hành.

3. Kết quả đạt được

Kết quả sau quá trình tư vấn và hỗ trợ:

• Giúp doanh nghiệp tối ưu và tiết kiệm được hơn 500 triệu đồng tiền thuế TNDN phải nộp

• Không bị xử phạt hành chính hay truy thu do có đầy đủ hồ sơ hợp lý hợp lệ

• Xây dựng lại hệ thống tuân thủ thuế nội bộ, thiết lập quy trình kiểm soát chứng từ và hợp đồng

• Giảm hơn 95% rủi ro bị phạt thuế trong các kỳ quyết toán tiếp theo

Đây là minh chứng rõ ràng cho hiệu quả của việc hợp tác với công ty kiểm toán uy tín, sở hữu đội ngũ chuyên gia hiểu sâu về kiểm toán doanh nghiệp vừa và nhỏ, đặc biệt trong ngành logistics.

Xem chi tiết: Kế toán trọn gói - Đơn vị cung cấp dịch vụ hàng đầu 2025

Thông tin liên hệ

Nếu bạn có nhu cầu tìm hiểu thêm về dịch vụ kiểm toán báo cáo tài chính, vui lòng liên hệ với chúng tôi qua:

• Trụ sở tại TP. Hồ Chí Minh:
  Tầng 2, Tòa nhà Minh Khang, 120A Trần Kế Xương, P.7, Quận Phú Nhuận.
  Hotline: 0909.294.209 – (028) 3622 2162
  Email: info@ifa.com.vn

• Văn phòng giao dịch: 33 Đặng Thùy Trâm, Phường 13, Bình Thạnh, TP.HCM

• Văn phòng tại Hà Nội:
  Tầng 3, số 46, ngõ 168, Nguyễn Xiển, P. Hạ Đình, Quận Thanh Xuân.
  Hotline: 0909.294.209 – (024) 3209 9066
  Email: hanoi@ifa.com.vn

Website chính thức: ifa.com.vn

Chúng tôi cam kết mang đến dịch vụ kiểm toán chuyên nghiệp và đáng tin cậy, giúp doanh nghiệp của bạn tự tin hơn trong mọi hoạt động tài chính và đối mặt với mọi thách thức của thị trường. Hãy để chúng tôi đồng hành cùng sự phát triển bền vững của bạn!