Trọng yếu trong kiểm toán là gì? Cách xác định mức trọng yếu

Trong kiểm toán báo cáo tài chính, không phải mọi sai sót đều có ý nghĩa như nhau. Có những sai lệch nhỏ không ảnh hưởng đến quyết định của người sử dụng báo cáo tài chính. Ngược lại, cũng có sai sót giá trị không lớn nhưng vẫn làm thay đổi cách nhìn nhận về tình hình tài chính của doanh nghiệp.

Chính vì vậy, kiểm toán viên cần hiểu rõ trọng yếu trong kiểm toán là gì trước khi lập kế hoạch và đánh giá sai sót. Bài viết này của IFA sẽ giúp bạn hiểu đúng bản chất của trọng yếu, cách xác định mức trọng yếu trong kiểm toán và cách áp dụng phù hợp theo chuẩn mực. 

Trọng yếu trong kiểm toán là gì? 

Theo VSA 320 – Chuẩn mực Kiểm toán Việt Nam, trọng yếu là thuật ngữ dùng để phản ánh mức độ quan trọng của một thông tin hoặc số liệu kế toán trên báo cáo tài chính. Một thông tin được coi là trọng yếu khi việc thiếu thông tin đó, hoặc thông tin không chính xác, có thể làm thay đổi quyết định kinh tế của người sử dụng báo cáo tài chính. Vì vậy, trọng yếu kiểm toán không chỉ phụ thuộc vào giá trị của số liệu mà còn phụ thuộc vào tác động thực tế của thông tin đối với người đọc báo cáo. 

Từ khái niệm trọng yếu, kiểm toán viên xác định mức trọng yếu như một ngưỡng giá trị cụ thể để phục vụ cho việc lập kế hoạch và thực hiện kiểm toán. Mức trọng yếu là ranh giới dùng để đánh giá ảnh hưởng của các sai sót, chứ không phải là nội dung thông tin cần trình bày trên báo cáo tài chính. Việc xác định mức trọng yếu phụ thuộc vào tầm quan trọng và bản chất của thông tin trong từng hoàn cảnh cụ thể.

Tầm quan trọng của trọng yếu kiểm toán

Trọng yếu là cơ sở để kiểm toán viên đưa ra các xét đoán xuyên suốt toàn bộ cuộc kiểm toán. Việc xác định đúng mức trọng yếu giúp kiểm toán viên tập trung vào những thông tin và sai sót có khả năng ảnh hưởng đến quyết định kinh tế của người sử dụng báo cáo tài chính, thay vì dàn trải nguồn lực vào các vấn đề không cần thiết.

Trong giai đoạn lập kế hoạch, trọng yếu định hướng phạm vi, nội dung và mức độ chi tiết của các thủ tục kiểm toán. Trọng yếu càng thấp thì phạm vi kiểm tra càng mở rộng và yêu cầu bằng chứng càng cao. Ngược lại, nếu trọng yếu được xác định không phù hợp, rủi ro bỏ sót sai sót đáng kể sẽ tăng lên.

Ở giai đoạn đánh giá và kết luận, trọng yếu là căn cứ để xem xét ảnh hưởng của các sai sót đã phát hiện, kể cả sai sót chưa được điều chỉnh, đối với báo cáo tài chính. Nhờ đó, kiểm toán viên có thể đưa ra ý kiến kiểm toán phù hợp với bản chất thực tế của báo cáo tài chính.

Cách xác định mức trọng yếu trong kiểm toán

Việc xác định mức trọng yếu đối với tổng thể báo cáo tài chính là bước quan trọng khi lập kế hoạch kiểm toán. Mức trọng yếu giúp kiểm toán viên đánh giá mức độ ảnh hưởng của các sai sót đến quyết định kinh tế của người sử dụng báo cáo tài chính. Dưới đây là các nội dung cần xem xét khi xác định mức trọng yếu tổng thể.

Đối với tổng thể báo cáo tài chính

Mức trọng yếu đối với tổng thể báo cáo tài chính là ngưỡng giá trị tối đa của các sai sót mà kiểm toán viên cho rằng, nếu không vượt quá ngưỡng này, báo cáo tài chính dù có sai lệch vẫn chưa ảnh hưởng đáng kể đến quyết định kinh tế của người sử dụng thông tin. Đây là cơ sở để kiểm toán viên đánh giá mức độ chấp nhận được của các sai sót trong quá trình kiểm toán. Mức trọng yếu tổng thể được xác định dựa trên một tiêu chí phù hợp và tỷ lệ phần trăm tương ứng theo công thức sau:

Mức trọng yếu đối với tổng thể Báo cáo Tài chính = Tỷ lệ phần trăm (%) xác định mức trọng yếu đối với tổng thể Báo cáo Tài chính x Giá trị tiêu chí được lựa chọn xác định mức trọng yếu đối với tổng thể Báo cáo Tài chính

Lựa chọn tiêu chí xác định mức trọng yếu

Tiêu chí xác định mức trọng yếu đối với tổng thể báo cáo tài chính được lựa chọn từ các chỉ tiêu quan trọng như lợi nhuận trước thuế, doanh thu, chi phí, vốn chủ sở hữu hoặc tổng tài sản. Việc lựa chọn tiêu chí phụ thuộc vào đặc điểm hoạt động, môi trường kinh doanh và các thông tin mà người sử dụng báo cáo tài chính quan tâm. Trường hợp sử dụng nhiều tiêu chí, mức trọng yếu tổng thể được xác định theo giá trị thấp nhất.

Khung tỷ lệ xác định mức trọng yếu

Kiểm toán viên sử dụng khung tỷ lệ phần trăm phù hợp với từng tiêu chí để xác định mức trọng yếu đối với tổng thể báo cáo tài chính. Khung tỷ lệ này mang tính định hướng và có thể được điều chỉnh khi cần thiết, dựa trên đánh giá về quy mô, mức độ rủi ro và tính phức tạp của hoạt động kinh doanh. Mọi điều chỉnh vượt khung cần được giải trình rõ và ghi nhận trong hồ sơ kiểm toán.

Điều chỉnh mức trọng yếu trong quá trình kiểm toán

Trong quá trình kiểm toán, kiểm toán viên có thể thu thập thêm thông tin khiến mức trọng yếu đã xác định ban đầu không còn phù hợp. Khi đó, kiểm toán viên phải xem xét và sửa đổi mức trọng yếu đối với tổng thể báo cáo tài chính cũng như mức trọng yếu áp dụng cho các nhóm giao dịch, số dư tài khoản hoặc thông tin thuyết minh.

Trường hợp kiểm toán viên kết luận rằng cần áp dụng mức trọng yếu thấp hơn so với mức đã xác định trước đó, kiểm toán viên phải đánh giá lại mức trọng yếu thực hiện. Đồng thời, nội dung, lịch trình và phạm vi của các thủ tục kiểm toán tiếp theo cũng cần được điều chỉnh để đảm bảo phù hợp với mức trọng yếu mới và giảm rủi ro bỏ sót sai sót trọng yếu.

Trách nhiệm tuân thủ chuẩn mực về mức trọng yếu

Kiểm toán viên và doanh nghiệp kiểm toán có trách nhiệm tuân thủ các quy định của chuẩn mực kiểm toán liên quan đến việc xác định và áp dụng mức trọng yếu trong suốt quá trình kiểm toán. Việc tuân thủ này bao gồm xác định mức trọng yếu phù hợp, áp dụng nhất quán trong lập kế hoạch và thực hiện kiểm toán, đồng thời ghi nhận đầy đủ các xét đoán nghề nghiệp trong hồ sơ kiểm toán.

Bên cạnh đó, đơn vị được kiểm toán cần có hiểu biết nhất định về khái niệm trọng yếu và mức trọng yếu để phối hợp hiệu quả với kiểm toán viên trong quá trình trao đổi, điều chỉnh và đánh giá các sai sót. Sự phối hợp này giúp đảm bảo báo cáo tài chính sau kiểm toán phản ánh đúng bản chất tình hình tài chính và kết quả hoạt động của doanh nghiệp.

Kết luận

Hiểu đúng trọng yếu trong kiểm toán là gì giúp kiểm toán viên đánh giá chính xác mức độ ảnh hưởng của các sai sót đến quyết định kinh tế của người sử dụng báo cáo tài chính. Từ khái niệm trọng yếu, cách xác định mức trọng yếu trong kiểm toán, đến việc điều chỉnh và tuân thủ chuẩn mực, tất cả đều đòi hỏi xét đoán nghề nghiệp nhất quán và có cơ sở rõ ràng.

Trọng yếu không đơn thuần là một con số mang tính kỹ thuật. Đây là căn cứ để kiểm toán viên tập trung vào những vấn đề thực sự có ý nghĩa và đưa ra ý kiến kiểm toán phù hợp với bản chất báo cáo tài chính.

Nếu bạn đang cần dịch vụ tư vấn, đào tạo hoặc hỗ trợ chuyên sâu về thông tin tài chính và kiểm toán, bạn có thể tham khảo dịch vụ liên quan đến kiểm toán của IFA. 

Công ty TNHH Kiểm Toán Tư Vấn IFA

• Trụ sở chính: Tầng 2, Tòa nhà Minh Khang, 120A Trần Kế Xương, Phường Cầu Kiệu, TP. HCM
• Văn phòng TPHCM: 33 Đặng Thùy Trâm, Phường Bình Lợi Trung, TP.HCM, Việt Nam
  • Email: info@ifa.com.vn 
  • Hotline: 0909.294.209 – (028) 3622 2162
• Văn phòng Hà Nội: Tầng 3, 202 Khương Đình, phường Khương Đình, Thành phố Hà Nội, Việt Nam
  • Hotline: 0909.294.209 - (024).3209 9066
  • Email: hanoi@ifa.com.vn 
• Website: Ifa.com.vn
• Fanpage: https://www.facebook.com/kiemtoanifa
• X: https://x.com/kiemtoanifa