Điểm mới thông tư 99/2025/TT-BTC thay thế thông tư 200

Thông tư 99/2025/TT-BTC, được ban hành vào tháng 7 năm 2025, là một trong những văn bản quan trọng trong hệ thống kế toán tại Việt Nam. Với mục tiêu cập nhật và cải tiến các quy định trong công tác kế toán, thông tư này không chỉ đảm bảo tính minh bạch, mà còn tạo ra những cơ hội mới cho các doanh nghiệp trong việc quản lý tài chính. Cùng IFA tìm hiểu những điểm mới trong Thông tư kế toán mới nhất và cách chúng có thể giúp bạn nâng cao hiệu quả công tác kế toán của mình.

Tổng quan về thông tư 99/2025/TT-BTC

Thông tư 99/2025/TT-BTC được Bộ Tài chính ban hành ngày 28 tháng 7 năm 2025, có hiệu lực từ ngày 1 tháng 1 năm 2026. Mục tiêu chính của thông tư này là cập nhật và cải tiến các quy định kế toán tại Việt Nam, giúp tăng cường tính minh bạch, đơn giản hóa quy trình kế toán và đảm bảo tính chính xác trong báo cáo tài chính của các doanh nghiệp. Đối tượng áp dụng của Thông tư kế toán 99 bao gồm các doanh nghiệp, tổ chức kinh tế, cơ quan nhà nước và cá nhân thực hiện công tác kế toán, đồng thời cũng liên quan đến các cơ quan thuế trong việc kiểm tra và giám sát.

Thông tư này nhằm đáp ứng yêu cầu hội nhập kinh tế quốc tế, đồng thời khắc phục những hạn chế trong các quy định kế toán trước đây, tạo điều kiện cho việc thực hiện các giao dịch tài chính minh bạch, chính xác và dễ dàng kiểm soát hơn. Thông tư 99/2025/TT-BTC đưuọc ban hành nhằm thay thế Thông tư 200/2014/TT-BTC, một văn bản quy định trước đây về chế độ kế toán doanh nghiệp. Sự thay thế này nhằm đáp ứng những yêu cầu mới về quản lý tài chính, khắc phục các điểm chưa phù hợp trong Thông tư 200 và cập nhật các chuẩn mực kế toán quốc tế, giúp doanh nghiệp dễ dàng hơn trong việc tuân thủ các quy định kế toán và thuế.

Tổng hợp một số điểm mới thông tư 99/2025/TT-BTC

Thông tư 99/2025/TT-BTC đã cập nhật và điều chỉnh nhiều quy định quan trọng so với các thông tư trước đây, đặc biệt là trong việc cải tiến hệ thống tài khoản kế toán, quy trình báo cáo tài chính và các quy định về kiểm tra thuế. Dưới đây là một số điểm mới thông tư kế toán 99:

Đơn vị tiền tệ

Thông tư 99/2025/TT-BTC đã thay đổi quy định về đơn vị tiền tệ kế toán so với Thông tư 200. Trong khi Thông tư 200 quy định đơn vị tiền tệ kế toán mặc định là đồng Việt Nam và chỉ cho phép sử dụng ngoại tệ khi có sự cho phép của Bộ Tài chính, Thông tư kế toán 99 linh hoạt hơn, cho phép doanh nghiệp tự chọn ngoại tệ làm đơn vị kế toán nếu đáp ứng các điều kiện về doanh thu, chi phí và huy động vốn.

Một số lưu ý quan trọng đối với doanh nghiệp khi thay đổi đơn vị tiền tệ kế toán theo Thông tư 99 bao gồm:

• Việc thay đổi đơn vị tiền tệ phải được thực hiện từ đầu niên độ kế toán.
• Dù ghi sổ kế toán bằng ngoại tệ, báo cáo tài chính vẫn phải được lập và nộp bằng đồng Việt Nam.

Quy định này đặc biệt có lợi cho các doanh nghiệp FDI, doanh nghiệp xuất nhập khẩu và các tập đoàn có giao dịch quốc tế. Điều này cũng góp phần chuẩn hóa ngôn ngữ kế toán, tạo điều kiện để báo cáo tài chính của Việt Nam được hiểu và so sánh trên phạm vi toàn cầu.

Tài khoản kế toán

Thông tư 99/2025/TT-BTC đã đưa ra một số thay đổi quan trọng trong hệ thống tài khoản kế toán, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp có thể linh hoạt hơn trong việc áp dụng và quản lý tài chính nội bộ. 

Hệ thống tài khoản Thông tư 99/2025/TT-BTC

Thông tư 99/2025/TT-BTC đã trao quyền chi tiết hóa và tùy chỉnh hệ thống tài khoản kế toán (HTTK) cho doanh nghiệp, thay vì Bộ Tài chính. Điều này giúp doanh nghiệp sử dụng hệ thống tài khoản như một công cụ quản trị mạnh mẽ, miễn là vẫn tuân thủ nguyên tắc kế toán cơ bản và chịu trách nhiệm về tính chính xác của báo cáo tài chính.

Với quyền này, doanh nghiệp có thể mở thêm các tài khoản chi tiết (cấp 2, cấp 3) để phục vụ nhu cầu quản lý nội bộ. Tuy nhiên, khi thay đổi hệ thống tài khoản, doanh nghiệp phải ban hành Quy chế hạch toán kế toán, làm cơ sở cho các điều chỉnh và bảo vệ quyền lợi hợp pháp. Quy định này giúp doanh nghiệp có sự linh hoạt và chủ động hơn trong việc quản lý tài chính, tránh sự cứng nhắc của các quy định cũ.

Bãi bỏ và bổ sung một số tài khoản mới

Ngoài việc thay đổi quyền chủ động sử dụng hệ thống tài khoản, Thông tư 99/2025/TT-BTC còn bổ sung một số tài khoản kế toán mới để phản ánh chính xác hơn các giao dịch tài chính trong các ngành nghề đặc thù như nông nghiệp, xuất nhập khẩu và thuế tiêu thụ đặc biệt. Các tài khoản này được thêm vào để đáp ứng nhu cầu quản lý tài chính cụ thể của từng ngành nghề.

Các tài khoản mới bao gồm:

• TK 215 – Tài sản Sinh học: Tài khoản này tách biệt tài sản sinh học (bao gồm súc vật nuôi, cây lâu năm, cây trồng mùa vụ) khỏi Tài sản cố định hữu hình (TK 211) để phản ánh rõ ràng hơn các loại tài sản này.
• TK 2295 – Dự phòng tổn thất Tài sản Sinh học: Dùng để trích lập hoặc hoàn nhập dự phòng tổn thất đối với tài sản sinh học. Nếu mức dự phòng cần trích lập cao hơn mức đã có, doanh nghiệp sẽ phải bổ sung vào giá vốn hàng bán (TK 632).
• TK 1383 – Thuế TTĐB của hàng nhập khẩu: Đây là tài khoản dùng để kế toán thuế tiêu thụ đặc biệt đối với các mặt hàng nhập khẩu như xăng, dầu.

Ngoài ra, Thông tư này cũng loại bỏ một số tài khoản cũ như TK 611 (Mua hàng), giúp doanh nghiệp dễ dàng áp dụng phương pháp ghi nhận chi phí hiệu quả và đơn giản hơn.

Báo cáo tài chính

• Đổi tên bảng cân đối kế toán thành báo cáo tình hình tài chính: Các thành phần khác vẫn giữ nguyên, bao gồm báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, lưu chuyển tiền tệ và thuyết minh báo cáo tài chính. (Mẫu biểu khác so với thông tư 200)
• Kỳ lập báo cáo: Bắt buộc doanh nghiệp phải lập báo cáo tài chính năm. Báo cáo tài chính giữa niên độ (quý, bán niên) không bắt buộc theo chế độ kế toán mà phụ thuộc vào các luật liên quan khác, ví dụ: Luật Chứng khoán.
• BCTC công ty có chi nhánh: Báo cáo tài chính của công ty bắt buộc phải hợp nhất các đơn vị trực thuộc (chi nhánh độc lập và phụ thuộc), yêu cầu bù trừ các khoản nội bộ. Không còn báo cáo tài chính tổng hợp riêng biệt.
• Doanh nghiệp có thể thay đổi tài khoản nhưng báo cáo tài chính phải đảm bảo đúng theo thông tư, chỉ được thêm mới các chỉ tiêu, không được sửa đổi các chỉ tiêu đã quy định.

Chứng từ và sổ sách kế toán

Thông tư 99/2025/TT-BTC mang đến nhiều thay đổi quan trọng về chứng từ và sổ sách kế toán, nhằm tăng cường quyền tự chủ cho doanh nghiệp, đồng thời bảo đảm tính minh bạch và tuân thủ theo Luật Kế toán hiện hành. Các quy định mới này giúp doanh nghiệp có thể tự thiết kế và quản lý chứng từ, sổ sách kế toán phù hợp với đặc thù hoạt động của mình.

• Tự chủ thiết kế chứng từ và sổ sách: Doanh nghiệp được phép xây dựng và thiết kế biểu mẫu chứng từ kế toán phù hợp với các đặc điểm hoạt động sản xuất kinh doanh và yêu cầu quản lý của đơn vị mình. 

• Đơn giản hóa quy định ký chứng từ: Việc lập và ký chứng từ kế toán phải thực hiện theo quy định của Luật Kế toán, với sự hướng dẫn tại Thông tư 99/2025/TT-BTC. Các chi tiết về hình thức ký chứng từ kế toán được quy định rõ ràng, giúp các doanh nghiệp tuân thủ quy trình ký và lưu trữ chứng từ một cách chính xác và hợp lý.

Thông tư này giúp giảm bớt sự phức tạp trong việc quản lý chứng từ, đồng thời nâng cao tính minh bạch trong hệ thống kế toán của doanh nghiệp.

Quyền sửa đổi hệ thống tài khoản kế toán

Theo quy định tại Điều 11 của Thông tư 99/2025/TT-BTC, doanh nghiệp hiện nay có quyền tự chủ sửa đổi và bổ sung hệ thống tài khoản kế toán mà không cần phải xin phép Bộ Tài chính, điều này khác biệt so với quy định trước đây tại Thông tư 200/2014/TT-BTC.

Cụ thể, doanh nghiệp được phép thay đổi tên, số hiệu, kết cấu và nội dung phản ánh của các tài khoản kế toán theo hướng dẫn tại Phụ lục II của Thông tư kế toán 99. Tuy nhiên, việc sửa đổi này phải đảm bảo một số yêu cầu sau:

• Phân loại và hệ thống hóa đầy đủ các nghiệp vụ phát sinh.
• Không trùng lặp đối tượng hạch toán.
• Tuân thủ các nguyên tắc kế toán hiện hành.
• Không làm thay đổi hoặc ảnh hưởng đến các chỉ tiêu, thông tin trình bày trên báo cáo tài chính.

Ngoài ra, khi sửa đổi hoặc mở thêm tài khoản kế toán, doanh nghiệp phải thực hiện các bước sau:

• Ban hành Quy chế mở tài khoản kế toán (hoặc tài liệu tương đương) làm cơ sở thực hiện.
• Quy chế phải nêu rõ lý do và nội dung điều chỉnh, và doanh nghiệp phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về các thay đổi này.

Trong trường hợp không có sửa đổi, doanh nghiệp tiếp tục áp dụng hệ thống tài khoản kế toán như hướng dẫn tại Phụ lục II của Thông tư 99.

Thay thế toàn bộ các Thông tư cũ

Theo Điều 31 của Thông tư 99/2025/TT-BTC, kể từ ngày 01/01/2026, thông tư này chính thức có hiệu lực thi hành và được áp dụng cho năm tài chính bắt đầu từ hoặc sau ngày 01/01/2026. Đặc biệt, Thông tư 99/2025/TT-BTC thay thế toàn bộ các văn bản quy phạm pháp luật trước đây về kế toán doanh nghiệp, bao gồm:

• Thông tư 200/2014/TT-BTC ngày 22/12/2014 của Bộ Tài chính hướng dẫn chế độ kế toán doanh nghiệp (trừ trường hợp quy định tại khoản 2 Điều 31 Thông tư 99/2025/TT-BTC).
• Thông tư 75/2015/TT-BTC ngày 18/5/2015 của Bộ Tài chính về sửa đổi, bổ sung Điều 128 của Thông tư 200/2014/TT-BTC.
• Thông tư 53/2016/TT-BTC ngày 21/3/2016 về sửa đổi, bổ sung một số Điều của Thông tư 200/2014/TT-BTC.
• Thông tư 195/2012/TT-BTC ngày 15/11/2012 hướng dẫn kế toán áp dụng cho đơn vị chủ đầu tư.

Việc thay thế toàn bộ các thông tư này đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc chuẩn hóa khung pháp lý kế toán doanh nghiệp tại Việt Nam. Cụ thể, những thay đổi này sẽ:

• Xóa bỏ sự chồng chéo, trùng lặp giữa các văn bản quy phạm pháp luật cũ.
• Tạo sự thống nhất, minh bạch và dễ áp dụng cho doanh nghiệp.
• Đơn giản hóa công tác tra cứu và tổ chức thực hiện chế độ kế toán trong thực tiễn.

So sánh thông tư 99 và thông tư 200

Để dễ dàng so sánh những thay đổi giữa Thông tư 200/2014/TT-BTC và Thông tư 99/2025/TT-BTC, dưới đây là bảng tóm tắt những điểm khác biệt quan trọng nhất giữa hai thông tư này:

Kết luận

IFA đã chia sẻ những điểm mới của thông tư 99/2025/TT-BTC so với Thông tư 200/2014/TT-BTC. Thông tư này giúp doanh nghiệp có quyền chủ động hơn trong việc sửa đổi hệ thống tài khoản kế toán và cải thiện báo cáo tài chính. Những điều chỉnh này tạo ra sự linh hoạt, minh bạch hơn trong công tác kế toán, đặc biệt là với doanh nghiệp FDI và các công ty có giao dịch quốc tế. Thông tư kế toán 99 sẽ giúp chuẩn hóa hệ thống kế toán tại Việt Nam, đồng thời hỗ trợ doanh nghiệp dễ dàng tuân thủ các chuẩn mực quốc tế. Để cập nhật và hiểu rõ hơn về các thông tin mới trong lĩnh vực kế toán, hãy theo dõi IFA trong những bài viết tiếp theo.

Công ty TNHH Kiểm Toán Tư Vấn IFA

• Trụ sở chính: Tầng 2, Tòa nhà Minh Khang, 120A Trần Kế Xương, Phường Cầu Kiệu, TP. HCM
• Văn phòng TPHCM: 33 Đặng Thùy Trâm, Phường Bình Lợi Trung, TP.HCM, Việt Nam
  • Email: info@ifa.com.vn 
  • Hotline: 0909.294.209 – (028) 3622 2162
• Văn phòng Hà Nội: Tầng 3, 202 Khương Đình, phường Khương Đình, Thành phố Hà Nội, Việt Nam
  • Hotline: 0909.294.209 - (024).3209 9066
  • Email: hanoi@ifa.com.vn 
• Website: Ifa.com.vn
• Fanpage: https://www.facebook.com/kiemtoanifa
• X: https://x.com/kiemtoanifa