Kiểm toán nội bộ là gì? Chức năng, vai trò, quyền hạn, mô tả công việc

Kiểm toán nội bộ ngày càng trở thành công cụ quản trị không thể thiếu trong doanh nghiệp. Đây là hoạt động kiểm tra số liệu, kiểm soát rủi ro, phát hiện sai sót và cải tiến quy trình. Một hệ thống kiểm toán nội bộ mạnh sẽ giúp doanh nghiệp minh bạch hơn, vận hành hiệu quả hơn và tạo niềm tin vững chắc với đối tác cũng như nhà đầu tư.

Kiểm toán nội bộ là gì?

Kiểm toán nội bộ là quá trình kiểm tra, đánh giá, giám sát và tư vấn độc lập trong doanh nghiệp. Bộ phận kiểm toán nội bộ giúp ban lãnh đạo kiểm soát tài chính, tuân thủ quy định pháp luật, phát hiện sai sót và đưa ra giải pháp cải tiến. Đây là một phần quan trọng trong hệ thống quản trị doanh nghiệp hiện đại.

Khác với kiểm toán độc lập, kiểm toán nội bộ được thực hiện bởi đội ngũ trong doanh nghiệp. Mục tiêu là đảm bảo hoạt động của doanh nghiệp đạt hiệu quả tối ưu, tuân thủ các quy định và giảm thiểu rủi ro.

Chức năng của kiểm toán nội bộ trong doanh nghiệp

Kiểm toán nội bộ mang lại nhiều lợi ích cho doanh nghiệp. Dưới đây là một số chức năng chính: 

Kiểm toán báo cáo tài chính và tình hình kế toán

Kiểm toán nội bộ giúp đảm bảo các số liệu kế toán chính xác, minh bạch và phản ánh đúng tình hình tài chính doanh nghiệp. Qua việc kiểm tra báo cáo tài chính, chuyên viên kiểm toán nội bộ phát hiện sai sót, gian lận hoặc những rủi ro tiềm ẩn. Hoạt động này hỗ trợ doanh nghiệp lập kế hoạch kiểm toán định kỳ, giúp quản lý tài chính hiệu quả và tuân thủ chuẩn mực kiểm toán nội bộ.

Bảo vệ giá trị, đạo đức của doanh nghiệp

Kiểm toán nội bộ giám sát việc tuân thủ quy chế kiểm toán nội bộ và các chính sách quản trị doanh nghiệp. Chuyên viên kiểm toán đánh giá quy trình nội bộ, phát hiện rủi ro hoặc vi phạm tiềm ẩn, từ đó bảo vệ tài sản và danh tiếng công ty. Ngoài ra, hỗ trợ xây dựng môi trường làm việc minh bạch, thúc đẩy văn hóa trung thực và tuân thủ chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp.

Cải tiến hệ thống trong doanh nghiệp

Kiểm toán nội bộ phân tích các quy trình vận hành hiện tại và đề xuất giải pháp cải tiến hiệu quả. Hoạt động này giúp tối ưu hóa mô hình kiểm toán nội bộ, nâng cao năng suất và giảm chi phí. Chuyên viên kiểm toán hỗ trợ quản lý rủi ro, phát hiện điểm yếu trong hệ thống. Đưa ra khuyến nghị cụ thể, giúp doanh nghiệp vận hành ổn định và nâng cao hiệu quả kinh doanh.

Vai trò của kiểm toán nội bộ trong doanh nghiệp

Kiểm toán nội bộ đóng vai trò cầu nối giữa quản lý và hoạt động thực tế của doanh nghiệp, đảm bảo mọi quy trình vận hành an toàn và hiệu quả:

• Tư vấn và kiểm soát: Kiểm toán nội bộ cung cấp tư vấn để cải thiện quy trình quản lý và kiểm soát nội bộ. Nó giúp ban lãnh đạo xây dựng hệ thống kiểm soát chặt chẽ, giảm thiểu rủi ro tài chính và vận hành.
• Kiểm tra và đánh giá: Kiểm toán viên kiểm tra, đánh giá tính hiệu quả của các quy trình, chính sách và hệ thống trong doanh nghiệp. 
• Báo cáo: Kiểm toán nội bộ cung cấp báo cáo chi tiết, chính xác cho ban lãnh đạo. Báo cáo này nêu rõ các vấn đề, rủi ro và đề xuất cải tiến, hỗ trợ ra quyết định chiến lược.
• Đảm bảo về pháp luật: Giúp doanh nghiệp tuân thủ quy định pháp luật và quy chế nội bộ.

Quyền hạn của kiểm toán nội bộ

Kiểm toán nội bộ có quyền hạn rõ ràng để thực hiện nhiệm vụ. Theo quy chế kiểm toán nội bộ, họ có thể:

• Truy cập toàn bộ hồ sơ, tài liệu, tài sản và nhân sự liên quan đến hoạt động kiểm toán.
• Yêu cầu cung cấp thông tin từ các phòng ban trong doanh nghiệp.
• Báo cáo trực tiếp lên ban kiểm toán hoặc hội đồng quản trị để đảm bảo tính độc lập.
• Đề xuất các biện pháp khắc phục và giám sát việc thực hiện.

Mô tả công việc của kiểm toán nội bộ

Công việc của kiểm toán nội bộ đòi hỏi sự tỉ mỉ, chuyên môn cao và khả năng phân tích. Các công việc chính bao gồm:

• Lập kế hoạch kiểm toán nội bộ hàng năm hoặc theo kỳ.
• Thực hiện kiểm tra, đánh giá các quy trình tài chính, vận hành và kiểm soát nội bộ.
• Phân tích dữ liệu để phát hiện rủi ro hoặc sai sót.
• Viết báo cáo kiểm toán, trình bày kết quả và khuyến nghị.
• Theo dõi việc thực hiện các khuyến nghị đã đề xuất.
• Tư vấn cho ban lãnh đạo về quản trị rủi ro và cải tiến quy trình.

Phạm vi công việc của kế toán nội bộ

Trong một doanh nghiệp, kiểm toán viên nội bộ thường thực hiện các nhiệm vụ sau:

• Kiểm tra các số liệu kinh doanh và các chỉ số hoạt động để cung cấp thông tin chính xác cho giám đốc điều hành và các quản lý trong công ty.
   
• Giám sát hệ thống kiểm soát nội bộ, đưa ra các đề xuất cải tiến nhằm nâng cao hiệu quả vận hành.
• Đánh giá và quản lý nguồn lực doanh nghiệp nhằm ngăn chặn lãng phí và lãng phí tài sản.
• Làm việc với nhân viên kiểm toán để xử lý các vấn đề phát sinh liên quan đến kiểm toán.
• Đề xuất các chính sách bảo vệ tài sản và quản lý rủi ro, đảm bảo doanh nghiệp tuân thủ pháp luật và chuẩn mực đạo đức kinh doanh.
• Thực hiện các cuộc kiểm toán để đảm bảo doanh nghiệp tuân thủ đầy đủ quy định pháp luật, nội quy và chính sách điều hành.
• Hỗ trợ kiểm soát tài chính, bao gồm việc đánh giá chất lượng, tính minh bạch và hợp lý của thông tin và báo cáo tài chính.

Nguyên tắc đạo đức nghề nghiệp cơ bản của kiểm toán nội bộ

Kiểm toán nội bộ tuân thủ các nguyên tắc đạo đức nghiêm ngặt, được quy định bởi Viện Kiểm toán Nội bộ (IIA). Những nguyên tắc này đảm bảo tính chuyên nghiệp và uy tín của nghề.

Tính chính trực trong công việc

Tính chính trực là nền tảng của nghề kiểm toán nội bộ. Chuyên viên kiểm toán nội bộ phải trung thực, công bằng và không thiên vị trong mọi hoạt động. Họ báo cáo sự thật dựa trên bằng chứng rõ ràng, không che giấu, bóp méo hoặc làm sai lệch thông tin, ngay cả khi kết quả có thể gây bất lợi cho một bộ phận hoặc cá nhân trong doanh nghiệp.

Tính khách quan

Yêu cầu chuyên viên kiểm toán nội bộ phải duy trì sự độc lập trong tư duy và hành động. Họ không được để lợi ích cá nhân, áp lực từ ban lãnh đạo hoặc các phòng ban khác ảnh hưởng đến kết quả kiểm toán. Đánh giá của họ phải dựa trên dữ liệu, bằng chứng và thực tế, không phụ thuộc vào cảm xúc hay ý kiến chủ quan.

Bảo mật

Chuyên viên kiểm toán nội bộ cần bảo vệ thông tin thu thập được trong quá trình làm việc. Họ chỉ được chia sẻ thông tin với những người có thẩm quyền, chẳng hạn như ban kiểm toán hoặc hội đồng quản trị. Không sử dụng thông tin để phục vụ lợi ích cá nhân hoặc các mục đích không liên quan.

Năng lực chuyên môn và tính thận trọng

Kiểm toán nội bộ đòi hỏi kiến thức chuyên sâu, kỹ năng phân tích sắc bén và sự thận trọng trong mọi quyết định. Chuyên viên phải liên tục cập nhật kiến thức về chuẩn mực kiểm toán nội bộ, quy định pháp luật và các xu hướng mới trong ngành. Họ cần thực hiện công việc với sự cẩn trọng, đảm bảo mọi kết luận đều dựa trên phân tích kỹ lưỡng và bằng chứng đáng tin cậy.

Tư cách nghề nghiệp

Chuyên viên kiểm toán nội bộ phải hành xử chuyên nghiệp, giữ gìn uy tín của bản thân, doanh nghiệp và ngành kiểm toán. Họ phải tránh các hành vi có thể làm giảm niềm tin của các bên liên quan. Không được tham gia vào các hoạt động không phù hợp hoặc thiếu minh bạch.

Trường hợp bắt buộc phải kiểm toán nội bộ

Tại Việt Nam, một số doanh nghiệp bắt buộc phải thực hiện theo quy định về kiểm toán nội bộ  của pháp luật. Cụ thể, theo Luật Chứng khoán và các văn bản hướng dẫn:

• Các công ty niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán.
• Công ty đại chúng có vốn điều lệ từ 10 tỷ đồng trở lên.
• Tổ chức tài chính, ngân hàng, quỹ đầu tư hoặc công ty bảo hiểm.

Phân biệt kiểm toán nội bộ và kiểm toán độc lập

Kiểm toán nội bộ và kiểm toán độc lập có mục tiêu và cách tiếp cận khác nhau. Dưới đây là bảng so sánh:

Dịch vụ kiểm toán nội bộ của IFA

Công ty TNHH Kiểm Toán Tư Vấn IFA cung cấp dịch vụ kiểm toán nội bộ chuyên nghiệp, giúp doanh nghiệp nâng cao hiệu quả quản trị và kiểm soát rủi ro. Với hơn 20 năm kinh nghiệm và đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm, IFA cam kết mang đến cho khách hàng giải pháp kiểm toán nội bộ hiệu quả và đáng tin cậy. IFA áp dụng quy trình kiểm toán nội bộ bài bản, đảm bảo tính khách quan, minh bạch và hiệu quả trong hoạt động kiểm toán nội bộ. 

Lợi ích khi sử dụng dịch vụ kiểm toán nội bộ của IFA

• Đảm bảo tính minh bạch và chính xác: IFA áp dụng quy trình kiểm toán nghiêm ngặt, giúp doanh nghiệp có cái nhìn rõ ràng về tình hình tài chính và hoạt động.
• Phát hiện và giảm thiểu rủi ro: Dịch vụ giúp nhận diện sớm các rủi ro tiềm ẩn, từ đó đưa ra biện pháp phòng ngừa hiệu quả.
• Tối ưu hóa quy trình và tiết kiệm chi phí: IFA hỗ trợ doanh nghiệp cải tiến quy trình làm việc, giảm thiểu lãng phí và tăng hiệu quả sử dụng nguồn lực.
• Tuân thủ quy định pháp luật: Dịch vụ giúp doanh nghiệp đảm bảo tuân thủ đầy đủ các quy định pháp luật liên quan đến hoạt động kinh doanh.

Kết luận

Kiểm toán nội bộ là công cụ thiết yếu giúp doanh nghiệp quản trị rủi ro, nâng cao hiệu quả và bảo vệ tài sản. Với chức năng đa dạng, phạm vi công việc rộng, cùng các nguyên tắc đạo đức nghề nghiệp, kiểm toán nội bộ mang lại lợi ích cho doanh nghiệp. Áp dụng quy trình kiểm toán nội bộ đúng cách sẽ nâng cao hiệu quả quản trị, giảm thiểu rủi ro và bảo vệ giá trị doanh nghiệp.

Nếu bạn đang tìm kiếm đơn vị cung cấp dịch vụ kiểm toán nội bộ uy tín tại TP.HCM thì IFA sẽ là lựa chọn tốt nhất dành cho bạn. Dịch vụ kiểm toán nội bộ của IFA sẽ giúp doanh nghiệp vận hành minh bạch, an toàn và bền vững.

Công ty TNHH kiểm toán tư vấn IFA

• Trụ sở chính: Tầng 2, Tòa nhà Minh Khang, 120A Trần Kế Xương, Phường Cầu Kiệu, TP. HCM
• Văn phòng TPHCM: 33 Đặng Thùy Trâm, Phường Bình Lợi Trung, TP.HCM, Việt Nam
  • Email: info@ifa.com.vn 
  • Hotline: 0909.294.209 – (028) 3622 2162
• Văn phòng Hà Nội: Tầng 3, 202 Khương Đình, phường Khương Đình, Thành phố Hà Nội, Việt Nam
  • Hotline: 0909.294.209 - (024).3209 9066
  • Email: hanoi@ifa.com.vn 
• Website: Ifa.com.vn
• Fanpage: https://www.facebook.com/kiemtoanifa
• X: https://x.com/kiemtoanifa